15 december 2020 | Sander Heesen

Aandacht, waar ben je nou?

Daar is de finish. Dat betekent deze keer niet dat de hardloopwedstrijd bijna ten einde is. Eerst de derde en laatste ronde nog. Er komt geen einde aan. Nog drie ellendige kilometers. Vandaag kan ik het niet leuk vinden. Benen die niet willen. Een hoofd dat niet wil. Daardoor benen die niet willen. Etc. Wat doe ik hier nog?

Ik wilde wel weer eens een snelle wedstrijd lopen. Een trainingsschema van een maand of twee zou daarbij helpen. Prima voorbereiding gehad, inclusief een testwedstrijd met een goed resultaat. Op zich dus de ingrediënten om vandaag een scherpe tijd neer te zetten. De temperatuur is wat aan de hoge kant, maar dat mag geen excuus zijn. Er zijn veel deelnemers. Het parcours door het centrum van het dorp maakt, dat er veel publiek is. Ik heb er zin in en voel me goed.

Het startschot betekent gaan. De eerste paar kilometer doet het dat ook, iets te hard misschien. Dan gaat het pijn doen. Nu al? Andere lopers halen me in, ik haal zelf niet meer in. Ik hoor en zie dingen, die mij, als ik (let op, daar komt ie:) gefocust ben, niet opvallen. Jan Smit en Helene Fischer komen voorbij. Via de luidsprekers achtervolgen ze me minutenlang. Ik kan na afloop nog vertellen welke toeschouwer wat dronk. Ik ben dus wel in de wedstrijd, maar ik ben er eigenlijk niet. Mijn aandacht is elders.

Cirkels van aandacht
In de sportpsychologie worden de cirkels van aandacht van Eberspächer gebruikt om te laten zien hoe het is met de aandacht bij een bepaalde activiteit. Het model heeft zes cirkels, die om elkaar heen zijn geplaatst. Als een soort schietschijf bij het boogschieten. In de middelste cirkel is er sprake van volledige aandacht, opperste concentratie. Als ik dat tijdens de wedstrijd had gehad, dan had ik niet geweten dat ik Jan Smit had gehoord. Ik zou alleen maar bezig zijn geweest met hardlopen. Volledige focus.

De volgende, de tweede, cirkel gaat over directe afleiding. Een medeloper snijdt mij af. Dat kan gebeuren en meestal doe ik een stap opzij en loop onverstoorbaar door. Deze keer niet. Ik word boos, slinger hem een verwensing om de oren en geef een duwtje. Daarmee duw ik mijzelf in de derde cirkel. De medeloper is helemaal niet de oorzaak van mijn boosheid. Dat ben ik zelf. Waarom loopt het niet zoals ik had gewild? Dit had ik niet zo voor ogen. Dat is wat mij enorm frustreert. Ik ben afgeleid van het hardlopen en daar ga ik niet harder van lopen.

Mijn hoofd houdt zich al bezig met het resultaat (cirkel vier). Dat zorgt voor nog meer afleiding. Ik bedenk dat ik een goede tijd wel kan vergeten. Op zich hoeft dit niet te betekenen dat het automatisch een slechte tijd wordt. Als ik deze gedachte opzij weet te zetten en mij weer richt op mijn taak (schouders ontspannen, armen meebewegen, actief lopen), dan zou het nog goed kunnen komen. Dat komt het niet. De gedachte aan de slechte tijd rent met me mee. De vijfde cirkel gaat over de gevolgen van het resultaat. Heb ik hier nou twee maanden zo hard voor getraind? Daarmee red ik het dus niet. Wat moet ik dan nog meer doen? De stap naar de zesde en laatste cirkel is vervolgens een kleine. Wat doe ik hier nog? Mijn aandacht is er helemaal niet bij, ik ben volledig afgehaakt.

Het model is niet alleen toepasbaar in de sport, maar ook tijdens andere situaties waarin aandacht een rol speelt. In het werk bijvoorbeeld. Bij het halen van een deadline, het houden van een presentatie of het voeren van een belangrijk gesprek. Bij mijn andere werk, als controller, had ik laatst een overleg, waarin ik de begroting voor het nieuwe jaar presenteerde. Mijn aandacht was er volledig. Ik was scherp, liet me niet afleiden, kon mijn humor erin kwijt (een teken voor mij dat ik aanwezig ben). De tijd vloog voorbij. Een duidelijk geval van de middelste cirkel.

Zo is het ook wel eens gebeurd dat ik bij een overleg zat, waarvan ik dacht: “wat doe ik hier.” Of dat ik me bij een taak liet afleiden door allerlei zaken zoals email, minder belangrijke taken of de collega die verlegen zat om een praatje. Dan is het de kunst om weer terug te keren naar de taak waar ik mee bezig was. De rest van de dingen die ik nog moet doen is dan later aan de beurt.

Het terugkeren naar je taak is overigens goed te oefenen. Daarvoor moet je je er wel van bewust zijn, dat je bent afgeleid. De cirkels helpen daarbij, geven inzicht op welk niveau je aandacht zich bevindt. Vervolgens richt je de aandacht bewust weer op je taak. Het kost tijd om dat onder de knie te krijgen. In situaties waar je ontspannen bent, zal dat makkelijker zijn dan wanneer je onder druk staat.

Terugkeren naar mijn taak lukt niet meer in deze wedstrijd. De laatste ronde loop ik op karakter, uitstappen is geen optie. Daarna uithuilen en opnieuw beginnen.

Hoe houd jij je focus? Ben jij je ervan bewust waar je bent met je aandacht? En als die niet is waar die zou moeten zijn, hoe beweeg je die dan weer in de gewenste richting?

#focus #aandacht #sandertraintencoacht #sanderrentencoacht #coaching #hardlopendcoachen #beweging #wandelcoaching #hardlopenalsspiegel #aandachtscirkels

Nb: als je meer wilt weten over aandacht en de cirkels, dan zou je ‘Focus, beter presteren door cirkeltraining’ van Rico Schuijers kunnen lezen.